نشست دیپلماسی فرهنگی ایران پس از توافق با حضور دکتر سیدرضا صالحی امیری، پروفسور پراگنر، ایران شناس شهیر اتریشی و دکتر هوشنگ الهیاری دبیر کل جامعه پزشکان مقیم اتریش و کارگردان سینما با حضور جمعی از اندیشمندان و دانشگاهیان اتریشی برگزار شد.

دکتر سیدرضا صالحی امیری در نشست دیپلماسی فرهنگی ایران پس از توافق طی سخنانی با تشریح وضعیت فرهنگی خاورمیانه به نقش کلیدی ایران در منطقه اشاره کرد. وی در مقدمه صحبت های خود با توصیف وضعیت امروز خاورمیانه ابراز داشت: امروز مهم ترین مساله منطقه خاورمیانه رادیکالیسم است. کسی گمان نمی کرد که آنچه چند سال قبل تحت عناوین بهار عربی و بیداری اسلامی به وقوع پیوست به وضعیت خشونت آمیز امروز منجر شود و هیچ یک از نخبگان غرب و جهان اسلام چنین وضعیتی را از منظر پیدایش جریان نوظهور رادیکالیسم پیش بینی نکردند.

صالحی امیری در ادامه با اشاره به ضرورت تبار شناسی پدیده خشونت در خاورمیانه گفت: به نظر من ریشه های این پدیده را باید در فرهنگ جستجو کرد. بر اساس مطالعاتی که در حوزه منازعات قومی داشته ام بر این عقیده ام که تحولات پیش روی خاورمیانه بر اساس مسائل قومی خواهد بود و جنس این مسائل سیاسی، نظامی و امنیتی نیست، بلکه فرهنگی است.

مشاور رئیس جمهور عنوان کرد: جنس داعش، طالبان، النصره، القاعده و ... از جنس خشونت است نه از جنس قدرت. چرا که انگیزه آنها نسل کشی و آدم کشی است نه اجرای عدالت. بنابر این باید ریشه های فرهنگی این پدیده تحلیل شود.

صالحی با ارائه آماری در خصوص تعداد نیروهای داعش گفت: این جریان وقتی وارد موصل شد حداکثر 3 هزار نیرو  داشت در حالی که امروز بیش از 50 هزار عضو دارد و کمتر از 6 نفر اروپایی در میان آن ها دیده می شد و امروز طبق آمار خود غربی ها بیش از 6 هزار نفر را از کشورهای اروپایی جذب کرده اند. بنابر این برای مقابله با این جریان ما نیازمند واکاوی رادیکالیسم در منطقه از منظر فرهنگی هستیم. همکاری منطقه ای و اتحاد اروپا ممکن است به سرکوب داعش بینجامد اما ریشه های این تفکر را از بین نخواهد برد و جریان های مشابهی با عناوین دیگر ظاهر خواهد شد.

رئیس سازمان اسناد وکتابخانه ملی کشورمان اظهار داشت: رادیکالیسم افراطی در جهان اسلام در حال گسترش است و زایشگاه تروریسم، اندیشه سلفی است که کانون آن را باید در مراکز دینی عربستان جستجو کرد. راه مهار رادیکالیسم مهار عربستان و کانون هایی است که آن جا شکل می گیرد. متاسفانه بستر خشونت در منطقه فراهم است و منطقه مستعد رشد تفکر خشونت آمیز است. رادیکالیسم در منطقه خاورمیانه از جنس ایدئولوژیک و فرهنگی است و تلاش می کند با ارزش های ذهنی، هویت یابی کند.بنابر این منظر برخورد با این تفکر باید از همان زاویه ای باشد که آن ها تکثیر می شوند و رشد می کنند.

صالحی امیری با طرح این پرسش بنیادی که برای مقابله با این نحله فکری چه باید کرد گفت: ما با دو نحله فکری در منطقه رو به رو هستیم که نیازمند تبار شناسی آن دو هستیم. تفکر اول برداشت رحمانی و عقلانی از اسلام است که کانون آن از دیر باز تا حال حاضر ایران بوده و تفکر دیگر برداشت خشونت آمیز از اسلام است که ریشه های آن در تفکر سلفی است و از این منظر اقدامات خشن آن ها در تفکر سلفی نه تنها مذموم نیست بلکه برای خودشان ارزشمند و قابل دفاع است. بناب این ما تمروز در منطقه با دو جنگ روبه رو هستیم. یکی جنگ نظامی نظیر آنچه که اتحاد غرب در مقابل داعش را ایجاد کرده و معتقدم چندان نتیجه بخش نخواهد بود و دیگری جنگ عقیدتی و ایدئولوژیک میان بین تفکر رحمانی و تفکر خشونت آمیز که مهم تر از جنگ اول است. از این منظر هم ایران و هم غرب باید استراتزی جدیدی را برای مقابله با رادیکالیسم اخذ کنند.

صالحی امیری در نتیجه گیری سخنانش چنین گفت: امروز یک فرصت تاریخی برای ایران شکل گرفته تا تصویر جدیدی از خود ارائه کند. نه ایران نفتی و نه ایران هسته ای، بلکه ایران عقلانی، ایران رحمانی و در یک کلام ایران فرهنگی که با ارزش های انسانی و اخلاقی سازگار است. امروز غرب به این باور رسیده که ایران فرهنگی با سایر کشورهای منطقه تفاوت دارد. بنابر این گفت و گوی فرهنگی ایران و غرب می تواندبه ارائه تصویری از اسلام منجر شود که در تضاد با سایر نحله های فکری خشونت آمیز است. پس از مذاکرات هسته ای و توافق غربی ها با ایران امروز باید گفت و گوی فرهنگی جایگزین گفت و گوی هسته ای شود.

صالحی در پایان خاطر نشان کرد: برای غرب یک فرصت طلایی پیش آمده تا از ظرفیت ایران برای شناخت نحله های فکری خشونت در منطقه استفاده کند چرا که هیچ کشوری مانند ایران شناخت عمیق و دقیقی از این نحله ها و هیچ قدرتی، قدرت تحلیل ایران در مقابله با رادیکالیسم را ندارد. بنابر این باید پروژه های مشترکی برای مهار رادیکالیسم بین ایران و غرب تعریف کرد.